Mùa xuân nhớ đến Nhạc sĩ Nguyễn Hiệp

PHĐS - Nhạc sĩ Nguyễn Hiệp là một nhạc sĩ của Phật giáo, gần cả một đời vẫn tận tụy với những dòng nhạc đượm chất từ bi, trí tuệ của giáo lý Phật đà. Không ồn ào, không tự lăng xê mình bằng mọi cách và và rất hòa hợp với anh em. Nhạc của Nguyễn Hiệp là những nốt nhạc từ tốn, sâu lắng có tố chất nghệ thuật cao..

Đó là tên một bài hát phổ từ thơ của bác sĩ Phan Văn Lai dười góc nhìn  thẩm âm của nhạc sĩ Nguyễn Hiệp. Tuy không phải nói về sự thương nhớ  mẹ già trong  mùa xuân xa xứ, nhưng cùng nỗi niềm đó một người con  nặng lòng  dõi  niềm thương nhớ về  chốn quê xa, nơi có dáng mẹ  lưng còng theo ngày tháng lao lung, mòn mõi trông từng đứa con xa. Những ngày giáp tết nghe lại  càng thêm chạnh lòng hơn bất kỳ càm xúc nào. Bởi mẹ là mùa xuân miên viễn, mất mẹ rồi coi như ta mất đi một nửa mùa xuân quý giá` nhất trong đời. Cho nên  bài hát tuy gần  trùng khớp tựa đề “Đêm Giao Thừa Nghe Một Khúc Dân ca” của nhạc sĩ Võ Đông Điền nhưng  ở đây  chỉ dành riêng duy nhất cho hình bóng người mẹ  thân yêu, dù xuân hay không tết cũng vẫn là điều duy nhất ấy. Hơn nữa  bài hát  này của nhạc sĩ Nguyễn Hiệp  ra đời từ đầu thập niên 90 thế kỷ trước, được  thể hiện đầu tiên bời ca sĩ Thanh Mai trong am bum “Vầng Trăng Mẹ”, một tựa đề album mà về sau   người  có người bắt chước ăn theo để lấy đặt cho những chương trình đầy tham vọng cá nhân mang  vỏ bọc Phật giáo.

Nhạc sĩ Nguyễn Hiệp đứng đầu từ trái qua.

Nhạc sĩ Nguyễn Hiệp là một  nhạc sĩ của Phật giáo, gần cả  một đời vẫn tận tụy với những dòng nhạc đượm chất  từ bi, trí tuệ của giáo lý Phật đà. Không ồn ào, không  tự lăng xê mình bằng mọi cách và và rất hòa hợp với anh em. Nhạc của Nguyễn Hiệp là những  nốt nhạc từ tốn, sâu lắng có tố chất nghệ thuật cao. Chúng ta  hãy một lần nghe thử  “Bài Ca Nhập Diệt” mang  nhiều nét vuơn tới nghệ thuật giao hưởng cao, phong cách  làm lúc đó rất  khác lạ trong những tháng ngày phôi thai văn  nghệ Phật giáo. Không phổ thơ bừa bải, không vị nễ bất cứ ai nếu xét thấy  tác phẩm thơ  đó chưa đạt thể tích  tròn đầy một  tác phẩm vứa mang tính chất cúng dường và  cống hiến cho thị hiếu thưởng thức  của công chúng. Cho nên  một tác giả bài thơ tuy chưa  phài là  nhân vật nổi tiếng  nhưng với càm xúc nghệ thuật Nguyễn Hiệp  đã thấy ngay điểu mình cần phài làm để cùng nâng cao cảm xúc đó thành một tuyệt tác dâng tặng cho đời. Bài thơ “Đêm Buồn Nghe Điệu Dân ca “ của vị bác sĩ Phan Văn Lai  là một thí dụ.

Với bài hát này, nhạc sĩ Nguyễn Hiệp không những  giữ được những nét tinh hoa của tác giả bài thơ gởi gắm mà còn  thể hiện rỏ  bản lĩnh  của một người nhạc sĩ có tư duy  cao khi chuyển  gần như thành  “âm nhạc ngũ cung” cho  bài hát, để khiến  người viết bài này, hoạt động và nghiên cứu trong lĩnh vực nghệ thuật sân khấu  ngay từ khi nghe bản mộc đã phải thốt lên đầy ngạc nhiên. Đó cũng chính là  nét trân trọng tôi dành cho vị nhạc sĩ dễ mến này cho đến tậm hôm nay. Tìm kiếm một người bạn thân hữu trong tình cảm có lẽ dễ dàng hơn tìm được một tâm hồn đồng điệu trong nghệ thuật. Chuyện Bá Nha bẻ gảy cung đàn khi mất  người bạn tri âm là Tử Kỳ có lẽ không cường điệu chút nào.


Nên khi  từ những dòng chữ  khô khan trên bài thơ, nhạc sĩ Nguyễn Hiệp đã nắn nót từng thanh âm, kéo từng nốt nhạc uyễn chuyển theo cảm xúc, vừa vuốt  nhẹ  từ  ngữ vừa nâng  tính thầm âm  ở mức  chấp nhận dễ dàng. Như đã nói, tuy không phài lá tác phẩm diễn tả nỗi buồn về  xuân, vết tết nhưng  “Đêm Buồn Nghe Điệu Dân Ca” của Nguyễn Hiệp có đầy đủ hơn thế, dễ làm lay động những trái tim xa xứ ngay những dòng nhạc đầu tiên:

“Giọng ai hát ngọt ngào quyến rũ

Giữa đêm buồn xao xuyến khúc dân ca

Nghe nhói lòng tôi dáng mẹ già tất tả

Giữa đàn chim phá lúa cứ bay về.


Tôi sẽ làm một điệu lý giữa hương quê

Ru chim sẻ ngủ vùi suốt mùa lúa chín

Cho mẹ tôi khỏi vào ra lắc lay tàu đủng đỉnh

Trứ nắng oi nồng, phơi tấm lưng còng dáng mẹ lao

Lung….

Đàn con đứa Bắc đứa Đông

Đuổi chim ăn lúa khổ công mẹ già

Đêm buồn nghe điệu dân ca

Mẹ ơi nước mắt chan hòa trộn cơm.


Nói thêm một chút  ý nghĩa mà bác sĩ Phan Văn Lai viết  nên bài thơ này, đó là lúc  vị bác sĩ này nghe được giọng ca của nghệ sĩ Lý Bạch Huệ  hát “Đuổi Chim Ăn Lúa”, một điệu dân ca do  nhà thơ Lê Giang sưu tầm và nhạc sĩ Lư Nhất Vũ  phối âm trong album “Hành Trình Lý Ngựa Ô” Saigon Audio -video phát hành  cuối thập niên 80. Và nếu tôi không lầm thì khi ấy bác sĩ Phan Văn Lai đang công tác tại bệnh viện Nhân Dân Gia Định. Còn nguyên do nào bài thơ này  đến được với nhạc sĩ Nguyễn Hiệp thì tôi hoàn toàn  chưa biết.

Trở lên, với  Nguyễn Hiệp, tuy thơ và nhạc dễ  gần nhau nhưng nếu bàn lĩnh  nghệ thuật non yếu sẽ dễ  đi vào lối mòn và sản sinh nhiều tác phẩm trời ơi đất hỡi, chỉ gạt gẫm được những ai  ít khi  tiếp cận với chiều sâu nghệ thuật. Nhạc của Nguyễn Hiệp tuy ít nhưng  mỗi một tác phẩm là một  kỳ công có đầu tư   kỷ càng nhiều mặt, đặc biệt các tác phẫm viết cho chủ đề Phật giáo, cho đến bây giờ  vẫn chưa  thấy có  nhân tố  nào khác khả dĩ nối gót kinh nghiệm quý báu này của anh.

Những ngày giáp tết Bính Thân này, nghe lại  bài “Đêm Buồn Nghe Điệu dân Ca” bỗng nhớ mẹ  hiền mình da diết. Anh như đã mang hình dáng mẹ hiền  dựng đó giữa trời xuân, làm nên mùa xuân  vạn  niên, để làm  điểm tựa cho thế nhân muôn thuở hòa chung  nhịp đàn giọng hát  thuần chất con người.Cảm ơn  nhâc sĩ Nguyễn Hiệp nhiều lắm cầu chúc anh và gia đình luôn an lạc trong hào quang chánh pháp, đề mai này “sỏi đá cũng cần có nhau”.

Mùa gió chướng quý Đông, Ất Mùi.

Dương Kinh Thành