Hôm nay, mùa báo hiếu lần nữa lại về trong vườn tâm của người con Phật, về trong tình người muôn thuở. Xin thành kính chấp tay đốt nén hương lòng, cùng nhau cảm niệm về những đấng sinh thành, hình bóng của tình thương và nguồn ơn sâu nặng trong muôn một.
Cổ đức dạy:
“Cây có cội mới đâm chồi nảy lộc,
Nước có nguồn mới chảy khắp lạch sông,
Làm người có tổ có tông,
Ông bà cha mẹ dày công sinh thành.”
Trong vạn pháp trùng duyên, cây cho hoa và cho trái, mặt trời cho diệp lục xanh tươi, cha mẹ cho ta bằng cả cuộc đời. Nhìn về quá khứ với bao đời tổ tiên hiện hữu ở trong ta. Nhìn về tương lai ta và bao đời tổ tiên trải dài vô tận. Vì vậy biết ơn và đền ơn là tri thức đi vào lẽ sống của cuộc đời. Bởi ơn cha hiền như trời cao khó vói, ơn mẹ hiền như biển rộng khốn dò!
Cha mẹ ơn sâu tợ biển trời
Thương con nuôi dạy chẳng hề vơi
Mở vòng tay lớn vì con trẻ
Dẫn bước con đi suốt cuộc đời.
Như mẹ ta, chín tháng thai mang nặng nhọc, đi đứng cử kiêng muôn bề gian khó, đến lúc sinh sản mẹ khổ vô cùng. Sinh được con rồi mẹ lo nuôi nấng, nghiềng cơm mớm cháo, béo bổ dành con, bên ướt mẹ nằm phần con khô ráo. Khi con đau ốm, mẹ chạy thuốc thang, vò võ đêm dài mẹ mong con khỏe. Khi con còn bé mẹ tập con đi, đến lúc bô bi mẹ dạy con nói. Ðến lúc khôn lớn mẹ dẫn đến trường, sách vở áo quần mẹ lo con học. Tuổi còn thơ ấu mẹ dạy con ngoan, gọi dạ bảo vâng, mẹ tập lễ nghĩa. Ðến tuổi trưởng thành, mẹ lo nghề nghiệp, gia tài hiểu biết, nguồn sống mẹ cho. Ðến tuổi hôn nhân mẹ giúp tương hợp, mong con hạnh phúc lòng mẹ mới yên. Bằng cả con tim và khối óc, với dòng huyết thắm và sữa trắng nuôi con, với những thân thương qua đêm dài quên ngủ, với đôi tay trân trọng và cả giọng hát ngọt ngào, mẹ đã đưa ta vào đời. Thật khó mà tả hết lòng mẹ thương con, nó bao la như trời đất, nó mênh mông như đại dương và dạt dào như suối nguồn vô tận.
Lòng mẹ mênh mông như đại dương
Tình không biên giới khó nghĩ lường
Nuôi con trọn kiếp quên thân khổ
Ơn mẹ ngàn đời mãi vấn vương
Giá như từ thuở ấu thơ mẹ không trao cho tôi tình thương nồng ấm, thì ngày hôm nay trong tôi sẽ hụt hẵng tình người. Tôi yêu quê hương qua lời ru của mẹ, và biết trân quý tình đời qua trái tim mẹ bao la. Một trái tim hiền hòa nhân hậu, chỉ cho đi mà không đòi lại bao giờ. Mẹ là mùa xuân của đất trời cây cỏ, là ánh bình minh sưởi ấm buổi ban sơ. Vườn tâm nhân loại được ươm hạt nẩy mầm đơm hoa kết trái ngọt ngào đều bắt nguồn từ vòng tay âu yếm của mẹ. Hôm nay ngày vinh danh công đức sinh thành dưỡng dục của mẹ lại về trong bao niềm thương cảm, mùa của tình thương làm nên sự sống mà kiếp nhân sinh mang nặng muôn trùng. Cảm được lòng người, bầu trời trong xanh, không khí trong lành của nắng mai mát dịu, cả không gian tràn ngập tình người. Xin chắp tay kính cẩn cúi đầu, đốt nén hương lòng nhớ ơn mẹ, người cho ta thân sống, nguồn sống và cả lẽ sống tràn trề. Ôi ngọt ngào biết mấy khi ví tình thương của mẹ như chuối ba hương, như xôi nếp một, như đường mía lau. Và ngọn gió từ tay mẹ mát hơn cả những ngọn gió ngàn phương thổi lại; bởi gió ngàn phương có lúc dừng lúc thổi, nhưng gió từ tay mẹ thổi suốt đêm hè.
Không gian thầm lặng đi về
Tiếng chuông huyền diệu đê mê cõi lòng
Thương thương tiếng mẹ ru nồng
Gió từ tay mẹ suốt trong đêm hè
Mớm con hạt giống tình quê
Dạy con muôn vạn nẻo về trong nhau
Ngọt ngào con trẻ lớn mau
Mẹ hiền khúc hát ngàn sau không mờ
Ðêm dài lạc bước bơ vơ
Mẹ hiền in bóng trăng mờ dặm soi
Tình thương cao ngất mây trời
Thế gian tình mẹ bao đời phôi phai.
Còn cha thì bao quản tháng ngày gian nan vất vả, một nắng hai sương, mồ hôi ướt đẫm áo dày, tất bật ngược xuôi trên vạn nẻo đường, kiếm từng miếng cơm manh áo nuôi con. Nếu lâm cảnh khó nghèo, thì cha phải làm thuê ở mướn, dốc hết sức mình kiếm kế nuôi con. Suốt cả cuộc đời tận tụy lao lung, không nề gian khó, miễn con no ấm cha mới vừa lòng. Ôi làm sao nói hết công khó của cha, nó cao sâu diệu vợi biết ngần nào!
Bàng bạc đâu đây những tiếng lòng
Âm ba vi diệu tận thinh không
Công cha nuôi dưỡng ơn trời bể
Gian khổ suốt đời chẳng kể công
Có một tình thương tận suối nguồn
Tình cha nghĩa mẹ gọi quê hương
Mớm con nhân ái và độ lượng
Dẫn bước con đi vạn nẻo đường.
Hôm nay mùa báo hiếu lại về trong bao niềm thương cảm, tưởng đức nhớ ơn của tổ tiên bao đời sinh hóa mà chúng ta mang nặng muôn trùng. Ơn cho thân sống, ơn cho nguồn sống và cả lẽ sống tràn trề. Ba hành trang của một kiếp người bắt nguồn từ ông bà, cha mẹ và được tiếp nối trong hiện tại, cũng như trôi dài về kiếp lai sanh trong chuỗi nhân sinh bất tận.
Lẽ vô thường tang thương biến đổi, thân mẹ hiền mòn mỏi bởi thời gian. Từng bước gian truân trên vạn nẻo đường, hai vai mẹ gánh gồng vầng nhật nguyệt, lo cho con no ấm an lành. Suốt chuỗi dài hai sương một nắng, lưng mẹ còng tóc bạc trắng như tơ. Từng bước gian truân mắt mẹ hóa mờ, da gợn sóng đôi má gầy trong hơi tàn sức kiệt. Bóng hoàng hôn phủ lên người của mẹ, để lại sau lưng chuỗi sinh hóa vô cùng. Ngậm ngùi thay thăm thẳm bóng u hoài, dòng dĩ vãng đi về trong biển nhớ. Xin mẹ hiền chứng tri lòng con, đời mất mẹ như mất cả bầu trời! Có đứa con côi nào mà không lạc lõng giữa trường đời, với cõi lòng tê dại khi nhìn lại quanh mình, ai ai cũng được cài lên trên ngực áo thân thương những đóa hồng thắm đỏ, và đang âu yếm trong vòng tay sưỡi ấm của mẹ hiền. Trong cuộc sống trùng duyên, có những thứ mất mát có thể dễ dàng kiếm lại được; nhưng mất mẹ hiền thì trọn kiếp bơ vơ. Xin hãy lắng lòng cảm nhận những tiếng lòng thương nhớ của đứa con côi sớm mất mẹ hiền qua những vần thơ đẫm lệ:
“Năm xưa tôi còn nhỏ
Mẹ tôi đã qua đời
Lần đầu tiên tôi hiểu
Thân phận kẻ mồ côi
Quanh tôi ai cũng khóc
Im lặng tôi sầu thôi
Để dành nước mắt chảy
Cũng bớt khổ đi rồi
Độ nhỏ tôi không tin
Người thân yêu sẽ mất
Hôm ấy tôi sửng sờ
Và nghi ngờ trời đất
Từ nay tôi hết thấy
Trên trán mẹ hôn con
Những khi con phải đòn
Đau lòng mẹ la lẫy
Kìa nhà ai sung sướng
Mẹ con vỗ về nhau
Tìm mẹ con không có
Khi buồn biết trốn đâu
Hoàng hôn phủ trên mộ
Chuông chùa nhẹ rơi rơi
Tôi thấy tôi mất mẹ
Là mất cả bầu trời.”
(Xuân Tâm)
Ðời mất mẹ là mất cả bầu trời ấm êm. Bởi nhờ vào bầu trời tình thương của mẹ mà ta được lớn khôn. Tình đời được sưởi ấm qua con tim của mẹ trong chín tháng thai mang, ba năm bú mớm và cả chuỗi dài bé thơ, để rồi từ đó ta có đủ tình người. Tính nhân bản bắt nguồn từ tình thương của mẹ, để đến lúc lớn khôn không tự làm khổ mình, người. Hạt giống thương yêu sinh ra hoa trái mầu nhiệm quyện lấy hương vị hạnh phúc cuộc đời. Vì vậy cho nên, mới sinh ra mà đã thiếu vắng tình thương của mẹ, thì ta sẽ mất đi một nửa tính người. Với bàn tay âu yếm và sự bảo bọc của tình cha cũng hoàn toàn vắng bóng trong bầu trời tuổi thơ, thì ta sẽ mất gần hết tính người. Một con người không biết đâu là nguồn cội của tình thương và lẽ sống, thì đừng mong tìm ra tình đồng bào, đồng chí, đồng loại nơi con người ấy.
Hơn thế nữa, mới mở mắt chào đời mà đã sớm mất mẹ hiền, thì người ấy sẽ trống vắng tình người trong cõi lòng cô quạnh, để rồi lớn lên trong tình đời hụt hẫng. Thấu rõ như thế, chúng ta mới thấy được giá trị nhân bản bắt nguồn từ tình cảm thiêng liêng của mẹ và cha. Vì vậy cho nên, chẳng ai ngăn được dòng lệ cảm khi song thân đột ngột qua đời. Tâm hồn bỗng dưng choáng váng, trời đất quay cuồng, giá lạnh se tâm, đứa con côi giờ đây như tan nát cõi lòng.
Thật đau xót nổi bâng khuâng chiều vắng lặng
Nào vào ra còn đâu nữa bóng mẹ hiền!
Lặng buồn rồi lại lặng buồn cho hương lòng trỗi dậy, để tình người xé nát con tim. Bầu thế giới như chìm đắm trong âm thầm khó tả, dành chỗ cho sự trống lạnh phủ kín tâm hồn! Ôi mẹ hiền giờ đây như áng hương lòng đi vào không tịch, mãi và mãi mãi thầm lặng trôi dài theo năm tháng nhớ thương! Thật tai ác, lưỡi búa tàn phá thời gian đã cướp mất hình bóng mẹ hiền trong sự biết ơn và đền ơn chưa trọn vẹn. Trăng đẹp khi tà, hoa thơm khi úa! Giờ đây bao niềm hiếu thuận lần lượt kéo về thì hình bóng mẹ hiền không còn nữa!
Có những cõi lòng lạnh tái tê
Bơ vơ lạc lõng lối đi về
Song đường khuất bóng từ thơ ấu
Hai tiếng yêu thương mãi gọi về.
Tưởng niệm mùa Vu Lan thắng hội, mùa của tình thương làm nên sự sống mà chúng ta mang nặng muôn trùng. Hãy thắp sáng hiện hữu. Xin mãi gọi về hai tiếng mẹ cha trong tình thương yêu của nhân loại, nhằm hóa giải những thú tình bạo tàn đang ẩn núp dưới những danh xưng hoa mỹ. Có vậy, sự báo hiếu của chúng ta mới vẹn toàn nhân bản. Bằng không, thì nhân loại sẽ dễ dàng mất hết lương tri, sẵn sàng dẫn nhau ra chiến trường tương tàn tương sát, bằng những thứ khí giới tinh thần thiếu vắng con tim của mẹ./.
Thích Minh Điền
