PHẦN CHUẨN BỊ
Trang phục: phục trang của thái tử và công chúa Ya du đà la là trung tâm của kịch bản. Vì điều kiện nên những vai còn lại có thể đơn giản tùy thực tế. Trang phục thái tử và công chúa có thể xem các bộ phim phật giáo để hóa trang, trang phục của vai tu sỹ giống với Mục-kiền-liên.

Sân khấu: năm nay lễ đài Phật Đản thiết kế trên hiên chùa nên sân khấu có 2 cấp. Lúc đi dạo 4 cửa thành Thái tử đi 1 vòng ra khán giả xuống sân khấu trước, khi đối thoại với ya du và xem văn nghệ từ sân khấu trên.

Các vai diễn. Dẫn chương trình: Quảng Phát và Quảng Nguyện. Lồng tiếng: Thầy, Quảng Phát và Quảng Nguyện. Các nhân vật trong kịch bản: Thái tử, tu sỹ, ya du, người say, ăn mày, sa nặc, người bệnh, người điên, và các vai quần chúng.

Lời dẫn của MC: Nam Mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật! kính bạch Thầy, kính thưa quý Phật tử. cách đây khoảng 2639 năm, một bậc đại giác Thế Tôn xuất hiện tại đất nước ca tỳ la vệ cổ, phía đông bắc bán đảo Ấn Độ. Ngài là đông cung thái tử con đức vua tịnh phạn và hoàng hậu maya, thuộc dòng tộc sa ky a. Người lớn lên trong cung vàng điện ngọc, trên đỉnh cao quyền uy danh vọng, tấm lòng ngài bao la rộng lớn đến vạn loài vạn vật. Ngài có trí tuệ siêu phàm nhìn thấy rõ bản chất vô thường khổ đau của cuộc đời. Vì lòng bi mẫn đến vạn loài chúng sinh, vì thương tưởng cuộc đời nên người phát đại nguyện xuất gia, giã từ quyền uy vương vị, cốt nhục tình thân để đi tìm ánh đạo vàng giải thoát khổ đau trầm luân cho chúng sanh.

Kính bạch Thầy, kính thưa quý vị. Hôm nay, 8 tháng tư PL 2559, hướng về kỷ niệm đản sanh của Thế Tôn, lớp giáo lý chùa thanh cảnh với tâm thành kính tri ân đức bổn sư, ôn lại đôi dòng lịch sử đời ngài bằng hoạt cảnh kịch nói Thoát ngục vàng, mô tả phần nào tâm trạng khi đi dạo 4 cửa thành đối mặt với cảnh già bệnh chết trước khi ngài vượt thành xuất gia.

PHẦN NỘI DUNG
1. Cảnh thái tử đi dạo xem xét nhân tình.
Sa nặc: thưa thái….
Thái tử: kìa sa nặc
Sa nặc: vâng thưa tôn huynh
Cảnh sắc nơi đây đã khác xa đô thành
Bên đường về xóm chợ dãy lều tranh
Rải rác xóm chòm tiêu điều xơ xác
Thái tử: cảnh sắc nơi đây quả khác hẳn đô thành
Ta thấy lòng ta cung diệu thanh
Này sa nặc, ta hãy ngồi nghỉ đây chốc lát
Lão hành khất ( chống gậy, lưng còm) lạy ông đi qua, lạy bà đi lại, thương kẻ đui mù quằn quại khổ đau, thân tàn ma dại cơ cầu, lão xin hóa kiếp ngựa trâu đáp đền
Thái từ: này sa nặc, người này là ai mà nên nỗi này
Sa nặc: thưa, đó là một lão ăn mày, đôi mắt lão đã không còn thấy ngày hay đêm,chỉ còn một cách ăn xin, chỉ thói thóp sống nhờ tình thương mọi người
Thái tử: cứ thoi thóp sống nhờ tinh thương vậy à ( đến bên lão với thái độ khiêm cung và ân cần) bẩm lão trượng cao niên, cháu xin gửi cụ ít tiền, mong cụ tạm dùng qua đôi bữa
Hành khất: người là ai mà quý hóa vậy, ăn nói dịu dàng làm sao, nhưng ân nhân ơi hãy tránh xa người lão. Sợ bệnh lão sẽ truyền qua thân thể người thôi
Thái tử: này sa nặc, cụ già mù đói khổ đáng thưong, còn có bệnh gì mà sợ lây nhiễm qua người, ta thoảng thấy trên người lão nhiều chỗ lở loét.
Sa nặc: ôi thôi đúng bệnh phong cùi rồi, bệnh này nan y đau khổ, chỉ còn chờ chết mà thôi
Người say ( dáng đi loạng choạng, tay cầm bình rượu, miệng huyên thuyên lảm nhảm): bồ đào mỹ tửu dạ quang bôi, túy ngọa sa trườc quân mạc tiếu! khi xưa ta ở trên trời. vì không uông rượu trời đày xuống đây, bây giờ ta uống ta say, sơ gan cổ trướng lại bay về trời
Người điên ( vai nữ. đầu tóc rối bù, mặt mày lấm lem, áo quân luộm thuộm, vừa đi vừa nhảy, vừa nói vừa cười, rồi đột ngột khóc than. Từ trong chạy ra đụng phại người say té nhào): ha! ha! ha! Trời đất cuồng quay, duyên ta đổ vỡ, em trả ân tình về lại cho anh, tình là chi, yêu là gì mà khiến cho bao người khóc hận. ( cười) ha! Ha! Ha! ( đột nhiên khóc) mình về em chẳng cho về, em túm lấy áo em đề câu thơ……. Nhưng sao sao tuyệt vọng thế này, em tưởng giếng nước sâu, em nối sợi dây gàu dài, ai ngờ nước giếng cạn, em tiếc hoài sợi dây…..hu hu hu!
Người say: ai ngờ giếng nước cạn, em tiếc hoài sợi dây, tiếc hoài……. ( đi loạng choạng đá vào lão ăn mày)
Ăn mày: lạy ông đi qua lạy bà đi lại, thương kẻ đui mù quằn quại khổ đau……..
Người điên ( giật nón của lão ăn mày) tôi muốn làm cô tiên thôi, cô tiên ca hát, họ nói tôi điên, mấy người mới điên đó, chi minh tôi tỉnh thôi, phải không anh yêu ( ôm người say, ca hai cùng cười ngã lăn ra đất)

Người bệnh ( di ra với trạng thái nhăn nhó đau khổ, yếu ớt, thều thào): cứu tôi với, có ai không, ôi đau đơn qua, tôi chết mất thôi, chết mất thôi.

Thái tử ( vội chạy đến bên người bệnh): người đau gì vậy, hãy nói cho tôi nghe, xem có cách gì cứu chữa không
Người bệnh: ôi đau quá, ai cứu tôi với, cuộc đời có nghãi gì mà tôi phải chịu cảnh khổ thế này, ai, ai cứu giúp tôi với
Sa nặc: người này mắc bệnh dịch hạch, không có cách náo cứu chữa được đâu, chắc chắn là đu lắm, tội nghiệp quá, đau đớn lắm
Dám tang ( gồm 2 người khiêng 1 người trên cáng, theo sau vài người mặc tang phục kêu khóc thảm thiết): ôi con ơi, sao con lại chết tức tưởi như vậy, để kẻ đầu bạc phải tiễn người đầu xanh, oan ức đau đớn này làm sao bày tỏ đây hỡi trời.
Thái tử ( đứng dậy, hai tay dang rộng, mặt hướng lên trời, thống thiết mà nói): hỡi thế gian đau khổ, hỡi tất cả anh em quen và lạ đang giẫy dụa trong trong vòng lưới đau thương bủa vây kiếp người. ta đã thấy, ta đã nghe rồi hơi thở thoi thóp của trần gian đang hấp hối, ta hiểu rồi bóng hư ảo của lạc thú trần gian,sự mỉa mai của hạnh phúc kiếp người. bấy lâu nay ta cứ tưởng cuộc đời là dòng nước trong xanh êm đềm trôi qua bến bờ dịu mát. Than ôi giờ ta mới hiểu trong hạnh phúc đã có mầm đau khổ, trong hội ngộ đã có mầm chia ly đau khổ, sanh già bệnh chết sầu bi, thanh xuân tuổi trẻ có chi tự hào? Ta thấy rồi, hiểu cả rồi. ta phải đi thôi, phải đi tìm nguồn chân lý giải thoát khổ đau cho mình và mọi người, nhưng ta phải đi đâu, phải tìm ánh đạo nơi nào đây?
Tu sỹ ( dáng người thanh cao, trang nghiêm và khoan thai đi qua chỗ thái tử)
Thái tử ( nhìn thấy vị tu sỹ khoan thai đi đến, sanh lòng cung kính đến cúi đầu, gối phải quỳ xuống đất,tay phải để lên ngực cúi chào): con xin kính chào ngài, xin hỏi ngài là ai mà khoan thai tự tại giữa cảnh đau khổ này?
Tu sỹ ( chắp tay trả lời) chào chàng trai trẻ dễ mên, tôi là một tu sỹ, một sa môn
Thái tử: sa môn nghĩa là gì? Tu hành như vậy có lợi lạc như thế nào, xin ngài chi dạy cho
Tu sỹ: sa môn là người từ bỏ lạc thú cuộc đời, rời bỏ ràng buộc của gia đình, chuyên tâm tu tập đem lại an lạc hạnh phúc cho mình và người. sống đời tự tại
Thái tử: thưa ngài, như con làm sa môn có được không?
Tu sỹ: tu tập là sự phát nguyện từ động lực lòng từ bi muốn cứu khổ chúng sanh, ai cũng có thể, ta và người bình đẳng như nhau. Chào người, tôi xin phép ( vị tu sỹ chắp tay chào thái tử tiếp tục đi, thái tử cúi đầu chào đáp trả và đứng trầm tư 1 lúc)
Thái tử: ta đã hiểu, ta đã biết cân phải làm gì để đi tìm ánh đạo rồi, sa nặc về hoàng thành thôi.

Sa nặc: dạ vâng, thưa ngài

2. Thái tử cùng Da yu đối đáp
Thái tử ( ngồi trầm tư)
Công chúa ( đi ra): thái tử ơi, sao người ủ rủ, buổi vân du làm phật tý chàng chăng, dẫu làm sao tình đôi ta chớm nở, cũng nguôi quên giây phút bận tâm thần
Thái tử: làm sao nguôi quên được, trước thời gian vô thường, làm sao vui được khi cảnh sắc điêu tàn. Ya du ơi, mắt trong của emrồi cũng mờ đục, môi hồng của em rồi cũng úa màu, xuân xanh hạnh phúc chỉ là hư ảo, cay đắng làm sao hóa ngọt ngào.
Công chúa: người nói gì mà em chẳng hiểu, đời ta có bạn tiếc thương chi, hãy cứ say sưa tình niên thiếu, niềm vui sum họp kẻo phân ly
Thái tử: niềm phân ly nảy mầm trong hội ngộ, lạc thú đưa đường đến nẻo khổ đau, sơ sanh bước lần ngay đến mộ, hạnh phúc cuộc đời bể khổ sầu
Sa nặc ( đi vào): thưa công chúa, có đội ca vũ từ thành Ba la nại xin váo hầu
Công chúa: mời vào
Sa nặc( vỗ tay ra hiệu, đội múa tiến vào)
Công chúa: thái tử lại quá u buồn, em biết làm sao hơn, thôi người nên an nghỉ, giấc mộng vàng như nguyện, em cầu mong cho người ( công chúa đứng lên, tính đi vào)
Thái tử: Da yu yêu quý của ta ơi, ta cảm tình em trăm chiều đau xót, ta thương phụ hoàng hết lòng đùm bọc, nhưng lòng ta bi thiết mãi không nguôi, ta muốn sống sông trong cảnh đời chân thật, thấu rõ u buồn với khổ đau. Làm sao tìm kiếm đường giải thoát, soi sáng chúng sanh thỏa nguyện cầu
Công chúa: Thái tử ơi, hôm qua em mơ một giấc mơ khủng khiếp, em sợ mất chàng, sợ chàng lẳng lăng ra đi tìm đường giải thoát,nếu việc này xảy ra thật, em và hoàng nhi phải sống thế nào?
Thái tử: em đừng buồn, em sẽ được an ủi bằng tình yêu lớn hơn, dù vật đổi sao dời thế nào đi nữa, thì em hãy tin rằng ta vẫn yêu em mãi mãi. Em cần biết rằng ta ngày đêm thao thức, mong tìm ra chân lý giải thoát khổ đau cho nhân loại chúng sanh, dù thân ta như đại bàng bay khắp thiên ha tình thương của ta bao trùm khắp vũ trụ, nhưng lòng ta luôn nhớ về tổ ấm, nàng hãy can đảm lên và hãy nhớ rằng, mai sau ta tìm ra ánh đạo thì công lao của nàng không nhỏ, ta luôn trân trọng ghi nhớ sự hy sinh to lớn của em. Da yu ơi, nhân loại đang trong quằn quại khổ đau, ta mong rằng nàng gác lại tình ái riêng tư, tạo duyên lành cho ta vững bước. vì tình thương nhân loại ta phải xa em, sau nay em hãy tự an ủi mình vậy nhé. Thôi, em hãy vào nghỉ đ, đêm đã khuya rồi
Da yu( đứng lên đi vào)
Sa nặc ( đi vào) thưa thái tử, sao ngài chưa ngơi nghỉ, đêm đã khuya rồi kẻo lạnh sương,
Thái tử: sa nặc hãy dắt con kiền trắc ra cho ta, ta phải lên đường rồi đây
Sa nặc: trời tối nhân gian mờ mịt quá, giờ này thái tử định đi đâu?
Thái tử: chính vì trời tối nên ta phải, đi tim cho ra ánh đạo mầu
Mc: ngài xuất gia với tâm đại hùng đại lực đại từ bi, lẳng lăng ra đi trong đêm tối chỉ có Sa nặc, Kiền trắc, ánh trăng sao làm nhân chứng, nhưng mang tâm nguyện cao cả hiên ngang hơn ca trăm vạn hùng binh. Chúng ta hãy chắp tay cúi đầu niệm ân đức cao cả của ngài. Hoạt cảnh trích đoạn thoát ngục vàng tái hiện một phần bối cảnh xuất gia của Thái tử Tất đat đa, ngài sau này thành đạo hiệu là Phật Thích Ca Mâu Ni, là đức Bổn sư vô vàn quý kính của chúng ta, cảm ơn quý vị lắng lòng theo dõi. Kính thưa quý vị, tiếp theo chương trình văn nghệ hôn nay là tiết mục……..

Thích Nguyên Tú