Nai anh tức nai Thầy là tiền thân Đức Phật. Chú nai giả chết là La Hầu La.
Ngày xưa có một bầy nai
Cùng nhau vui sống giữa nơi non ngàn
Nai già khả kính, khôn ngoan
Lại thêm khéo léo, giỏi giang, làm thầy
Bao nhiêu nai nhỏ trong bầy
Được thầy dạy dỗ điều hay, điều lành
Tài tháo vát, sự khôn lanh
Để khi nguy biến thoát nhanh được liền.
Thầy nai có một cô em
Một hôm cô trịnh trọng đem con mình
Đến thăm anh, nói tâm tình:
“Con trai em đó, mong anh chỉ bày
Dạy cho cháu học điều hay
Những điều khôn khéo lâu nay thường dùng
Để mà thoát bẫy diệt vong
Thoát mưu thâm độc, thoát vòng hiểm nguy!”
Thầy nai nói: “Đâu khó gì
Ngày mai cháu đến ta thì dạy cho!”
*
Thế rồi theo đúng dự trù
Chú nai đến học rất ư chuyên cần
Nghe lời thầy dạy, chuyên tâm
Trong khi nai khác quây quần rong chơi,
Chỉ sau khi học xong xuôi
Chú nai mới ghé đến nơi bạn bè,
Bầy nai nhỏ thích rủ rê
Chú nai nhất quyết chẳng hề nghe theo.
Chú luôn kiên nhẫn đủ điều
Giúp bè, giúp bạn với nhiều từ tâm,
Chú tôn kính thầy vô ngần
Vì thầy kiến thức uyên thâm vô cùng
Dạy cho con cháu hết lòng
Ơn thầy to lớn chú không quên nào.
*
Một hôm bên mé rừng sâu
Chú nai vô ý kẹt vào bẫy kia
Kêu la đau đớn kể chi
Bạn bè sợ hãi tức thì trốn ngay
Chạy về báo mẹ nai hay
Mẹ nai kinh hoảng tìm thầy than van:
“Con em mắc bẫy thợ săn
Làm sao cứu nó? Khó khăn vô vàn!”
Thầy nai vội vã trấn an:
“Chắc rằng cháu sẽ an toàn mà thôi
Đừng lo gì nữa em ơi
Trước đây cháu học hành thời siêng năng
Tận tâm, cẩn thận, đàng hoàng
Cho nên cháu đã khôn ngoan lắm rồi
Đủ tài đối phó với đời
Thợ săn muốn hại cháu thời dễ đâu
Đừng lo lắng, chớ buồn rầu
Anh tin rằng cháu sẽ mau trở về!”
*
Trong khi đó chú nai kia
Tuy đang mắc bẫy chẳng hề buông xuôi
Trong đầu suy nghĩ sục sôi:
“Bạn bè chạy trốn hết rồi, buồn thay!
Còn ai giúp đỡ mình đây
Để mà thoát khỏi bẫy này nguy nan
Bao điều thầy dạy khôn ngoan
Thử mang áp dụng phá tan xích xiềng!”
Thế là nai quyết định liền
Đóng trò “giả chết” ngay trên chỗ này.
Thoạt tiên nai bới cào ngay
Cỏ cây đất bụi tung bay mịt mùng
Giống như giãy giụa điên cuồng
Tưởng chừng nai cố tìm đường thoát thân;
Rồi thêm nước tiểu và phân
Phóng ra vung vãi dưới chân chảy dài
Giống nai trong bẫy bi ai
Chết vì sợ hãi thường bài tiết ra;
Rồi thêm nước miếng chan hòa
Nai phun sùi bọt chảy qua miệng mồm;
Nai nằm duỗi thẳng người luôn
Thân nghiêng về phía bên hông cứng đờ;
Mắt trợn lên, lưỡi thè ra
Bốn chân cứng ngắc như là khúc cây;
Hít vào lồng ngực cho đầy
Rồi dồn không khí xuống ngay bụng mình
Khiến cho bụng bị trương phình;
Cuối cùng đầu ngoẹo xuống sình nằm yên
Nai không thở lỗ mũi trên
Thở bằng lỗ mũi sát bên đất liền
Nai nằm bất động im lìm
Khác gì xác chết, lại thêm nặng mùi
Khiến ruồi bay quẩn quanh người
Quạ thời lảng vảng chờ mồi kiếm ăn.
Ngày hôm sau bác thợ săn
Trời vừa hừng sáng ghé thăm từng vùng
Thăm nơi đặt bẫy trong rừng
Thấy nai mắc bẫy bác mừng đến xem
Ngạc nhiên thấy bụng phình lên
Vỗ vào thấy cứng vội tin chết rồi
Thêm mùi dơ dáy khắp nơi
Vo ve vang tiếng đám ruồi lượn quanh
Bác bèn suy nghĩ rất nhanh:
“Chắc nai mắc bẫy của mình từ khuya
Xác nai đã cứng rồi kia
Thịt nai sắp bị ươn đi mất rồi
Lột da ngay mới kịp thời
Tại đây làm thịt con mồi cho mau
Rồi mang thịt về nhà sau!”
Tin rằng nai chết còn đâu nghi ngờ
Thợ săn bèn gỡ bẫy ra
Gom cây, gom lá phủ qua đất bùn
Thành nơi làm thịt nai rừng.
Chú nai nhận thấy có đường thoát thân
Không còn vướng bẫy dưới chân
Tự do, sung sướng còn chần chờ chi
Nai chồm dậy, nai phóng đi
Nhanh như tên bắn, khác gì mây trôi
Trở về rừng rậm núi đồi
Ấm êm, hạnh phúc cạnh nơi mẹ mình.
Bầy nai mừng rỡ thật tình
Ăn mừng đồng loại an bình trở lui
Thoát qua cạm bẫy loài người
Trò nhờ chăm chỉ, thầy thời tận tâm.
Mới hay bài học chuyên cần
Mang về phần thưởng vô ngần lớn lao.
*
NHẬN DIỆN TIỀN THÂN
Nai anh tức nai Thầy là tiền thân Đức Phật. Chú nai giả chết là La Hầu La.
Tâm Minh Ngô Tằng Giao
(thi hóa theo bản văn xuôi THE FAWN WHO PLAYED DEAD của Ven. Kurunegoda Piyatissa & Tod Anderson)
