Tập thơ “ Chiều Đi” viết về cuộc sống, về niềm vui, về nỗi thăng trầm của đời người, của tình yêu, của thời cuộc, của những nỗi đau bệnh tật và nỗi đau do tha nhân đem đến. Dầu ở đề tài nào thì thơ Lê Đăng Mành cũng tha thiết, trong trẻo, vô biên và quyến luyến.

Nhân cách thơ trong "Chiều đi" tập thơ Lê Đăng Mành image-1731921275089

Bìa tập thơ “Chiều Đi” tác giả Lê Đăng Mành

Tôi đồng ý với nhà thơ Luân Hoán khi ông nói: “nhà thơ bày tỏ lòng mình như trình diện một nhân cách”. Tôi cũng đồng ý với nhà thơ Phạm Đức Nhì khi ông nói: “Nhân Cách (viết hoa) của cái tôi đích thực sẽ kín đáo bước vào trong thơ và người đọc tinh ý sẽ nhận ra ngay, đâu cần phải trình diện”. Với tôi, nhà thơ khi sáng tác thì đã gởi hết cái tôi của mình vào tác phẩm, cho nên dầu không cố ý trình diện cũng phải phô bày cái tôi đích thực của mình, nghĩa là tự nhiên trình diện nhân cách với đời. Ta có thể hiểu như thế khi đọc “Chiều Đi” tập thơ của Lê Đăng Mành.

Ai biết Lê Đăng Mành thì cũng cảm mến một thi sĩ tài hoa sống nhún nhường, ẩn dật nơi vùng quê hẻo lánh. Không bao giờ có chuyện nhà thơ nầy muốn trình diện nhân cách mình với đời. Tuy thế, ai đọc thơ Lê Đăng Mành thì cũng cảm phục nhân cách cao trọng được bày tỏ qua thơ anh mà tôi xin gọi là “Nhân cách thơ Lê Đăng Mành”. “Chiều Đi” là một tác phẩm văn dĩ tải tình, tải đạo, một thứ tình cao thượng và một thứ đạo siêu thoát.

I)-Tải tình cao thượng trong “Chiều Đi”:
Trong “Chiều Đi” rất ít bài thơ viết về tình yêu nam nữ của riêng mình. Tác giả dành nhiều tình yêu cho những thành phần chịu thiệt thòi trong xã hội. Ta hãy nghe nhà thơ thổ lộ:
Thương đêm khắc khoải lời ru
Thương tình rều rác trầm phù đợi nhau
Thương người cuốc bẫm cày sâu
Thương ong bướm vỗ rách câu đa tình…!
( Thương!)
Nhà thơ thương cho Mẹ ru con trong nghịch cảnh, thương cho tình duyên ly tan phải đợi chờ, thương cho người nông dân và thương cho những cuộc tình không thành. Nổi bật trong các thứ tình yêu đó là tình “Thương người cuốc bẫm cày sâu” mà tác giả đã bộc lộ cho người đọc hiểu thấu được nhân cách cao thượng trong thơ của mình. Nhiều bài thơ trong “Chiều Đi” Tác giả viết về nhũng sinh hoạt của người nông dân có truân chuyên, có gian khổ nhưng không với mục đích mô tả đời sống u ám sau lũy tre Làng mà ngược lại, nhà thơ bày tỏ tấm lòng của mình với đời sống đó, tôn vinh một cuộc sống thanh bần cao khiết:

Kiếp nông bần uống rượu…cũng kiệm lời
Chẳng khoa trương chuyện thương nòi yêu nước
Mà sử sách ghi mỏi trang bốn ngàn
Chân lấm tay bùn trí soi văn sách
Khoa bảng vọng đồng văn thánh còn ngân.
(Tiệc rượu giữa đồng!)
Xin trích một phần nhận xét của nhà thơ Nhã My(USA) về thơ Lê Đăng mành như sau: “Nhưng cho dù phong ba vùi dập, bão táp phủ lên quê nghèo và phủ lên cả thân phận con người thì đối với tác giả lê Đăng Mành, với nhân cách và tâm trạng của một người từng trải, sống an nhiên, bằng cái tâm, cái đạo, đạt lý thông tình, thơ anh không tủi hờn ai oán, không than thân trách đời, không cầu kỳ mộng ảo. Dòng thơ anh luôn giữ được sự điềm đạm, an nhiên sống hài hòa với cảnh vật thiên nhiên và trong chiều hướng vươn lên bằng những hy vọng tốt đẹp hơn”. Thật vậy, đọc Lê Đăng Mành ta không thương người nông dân với thứ tình yêu ban phát, bố thí mà qua thơ ông ta tôn trọng người nông dân như những con người kiên cường, đức độ, thâm thúy và tri thức. Lê Đăng Mành đã trình diện được chiều sâu trong tâm hồn của lớp người nông dân trên ruộng đồng, sau lũy tre và bên Hiên Lãm Nguyệt, đem đến cho ta sự chia sẻ, yêu thương và kính nể .

II) – Tải đạo siêu thoát trong “Chiều Đi”
Trong bốn câu thơ “Khai Lời” của tác giả ở trang đầu tập thơ “Chiều Đi” có hai câu thơ sau:
Thơ thong dong dù phên bừng tơi tả
Cứ tiêu pha cho hết cuộc yên hà…

Đọc hai câu thơ nầy ta nghĩ đến một đạo sĩ sống vô vi, hòa nhập cùng trời đất. Thật vậy, phong cách sống của Lê Đăng Mành ngoài đời và trong thơ giống nhau. Bên Hiên Lãm Nguyệt nhà thơ tiêu pha tinh túy của đất trời vào thơ của mình và trong thơ mình nhà thơ Lê Đăng Mành lại tải cho đời triết ly đạo Phật sâu xa về siêu thoát. Với 146 bài thơ trong “Chiều Đi” tư tưởng Phật giáo hầu như lồng vào trong bất cứ bài thơ nào. Khác với những bài thơ Thiền của đa số Thi Sĩ hay Tu Sĩ, thường dùng từ ngữ khó hiểu, ý tứ bí hiểm, đề cao tư duy của mình như tư duy thần thánh, thơ Lê Đăng Mành chữ nghĩa giản dị, chân phương, không trừu tượng, ít ẩn dụ, khiến cái tư duy bác học của mình thành thơ , truyền tải thẩm thấu vào hồn người đọc. Chất lãng mạn, chất cao siêu trong thơ Lê Đăng Mành làm cho người thâm Nho, người hiểu Phật hay người bình thường đều đọc được thơ, cảm xúc được với hồn thơ và sự giác ngộ đến tự nhiên trong tâm linh mỗi người. Ta hãy nghe chất lãng mạn trong vài câu thơ của bài thơ “Hoa Đăng”: “Đỉnh rằm ánh tỏa muôn nơi/ Rủ rơm vàng nhả thơm rơi quanh Làng”, “Giọt cười lấp lánh mắt sương/ Cá tung tăng vẫy hớp đường phóng sanh”, “Mừng khánh đản nụ tâm nhiên/Đăng khai bát nhã tịnh yên xóm làng”. Qua những câu thơ trên ta thấy lễ Phật Đản không náo nhiệt ồn ào mà êm ái, thơ mộng trong cảnh quê và trong cả tâm hồn con Phật. Và ta hãy nghe lời thuyết pháp nhẹ như bông hồng:

Mặt trời cần mẫn thức
Hành tinh mãi mãi xanh
Sân trước cành mai nở *
Cầu pháp giới an lành

Chúng sanh đón bình minh
Muôn mùa xuân miên viễn
Tâm bình thế giới bình
Tự tại bước an nhiên.
( Tâm Bình Thế Giới Bình)
*Đêm qua sân trước một cành mai “Mãn giác Thiền sư”
Một triết lý cao siêu nhiệm mầu được Lê Đăng Mành trình bày bằng những câu dễ hiểu như thế,nhẹ nhàng như thế có nhiều trong mỗi bài thơ của “Chiều Đi”, khiến cho đọc “Chiều Đi” ta thấy vẫn có lũ lụt, có mưa sa, có bão tố, có chia ly nhưng tâm hồn ta vẫn như an trú vào nơi đồng cỏ xanh tươi nguồn cội tịnh bình.

“Chiều Đi”

Một tập thơ dày với rất nhiều tuyệt tác mà thật tình tôi nghĩ với trình độ ai cũng không diễn đạt hết những cái hay trong đó. Tôi không trích dẩn nhiều thơ ông ra đây một phần vì khuôn khổ một bài đăng trên mạng không thể dài, một phần vì tôi nghĩ nên giới thiệu sơ lược tổng quát một vườn hoa tươi đẹp để khách vào thăm, hơn là ngắt một vàì bông hoa thì khách chỉ nhìn thấy những đóa hoa bị héo.

Thơ Lê Đăng Mành chứa đựng đầy ắp tình người, tình quê với một nhân sinh quan thấm nhuần Phật pháp.
Mong rằng tập thơ sẽ đến tay được nhiều người vì đọc nó ta tìm được một tâm hồn cao thượng trong cuộc sống đời thường, một phong cách sống vượt trên mọi nghịch cảnh và một triết lý cao siêu về sự giác ngộ phần hồn./.

Châu Thạch

CÙNG NHAU XIỂN DƯƠNG ĐẠO PHẬT

Tuân theo truyền thống Phật giáo, báo Phật Học Đời Sống cung cấp tài liệu giáo dục Phật giáo phi lợi nhuận. Khả năng duy trì và mở rộng dự án của chúng tôi hoàn toàn phụ thuộc vào sự hỗ trợ của bạn. Nếu thấy tài liệu của chúng tôi hữu ích, hãy cân nhắc quyên góp một lần hoặc hàng tháng.