Kể từ khi đó đêm đêm Hiu hiu gió mát, êm đềm trăng thanh Một bầy muông thú hiền lành Quây quần trìu mến chung quanh nai hiền..

Ngày xưa có chú nai hiền

Nhởn nhơ vui sống giữa miền hoang sơ
Trong khu rừng rậm ven bờ

Sông Hằng cuồn cuộn sóng mờ nhân gian.

Dáng nai đẹp đẽ dịu dàng
Sừng trong nước ngọc, thân vàng ánh châu
Nhưng mắt nai lắng u sầu
Thương cho trần thế nhuốm mầu bi ai,
Nai nghe, nói được tiếng người

Nai là Bồ Tát một thời hiện thân.

Bên nai muông thú quây quần
Coi nai như mẹ muôn phần yêu thương
Như thầy sáng suốt dẫn đường

Một vùng đồi núi ngát hương thanh bình.

Sợ người thấy sẽ hại mình

Nai cùng muông thú sống quanh trong rừng.
Một ngày trời đất mịt mùng
Sông Hằng gầm thét sóng dâng ngập tràn
Nai đang thơ thẩn non ngàn
Chợt nghe kêu cứu tiếng vang núi đồi
Nhìn xa nai thấy một người
Ôm thanh củi mục chơi vơi giữa dòng
Mênh mông sóng nước reo cuồng
Sức người đã yếu, sắp buông trôi rồi
Tâm Bồ Tát bỗng rạng ngời
"Người mà đau khổ, ta thời khổ đau!
Cứu người trước, cứu mình sau!"
Nai lao vội xuống dòng sâu vớt người,
Sá chi sóng gió dập vùi
Dìu người lên được tới nơi an toàn.
Nạn nhân tỉnh lại bàng hoàng
Cám ơn công đức vô vàn của nai
Nguyện xin tạc dạ lâu dài
Khiến nai sung sướng thốt lời tâm can:
"Mừng ông còn tấm lòng vàng
Dạt dào ân huệ, chứa chan nghĩa tình!
Hãy về ngay với gia đình
Nhớ đừng nói chuyện chúng mình nơi đây
Người đời nham hiểm chất đầy
Sẽ tìm cách bắt thân này mất thôi!".
Nạn nhân hứa chắc một lời
Khấu đầu lạy tạ. Về nơi thị thành.
*
Người về đoàn tụ gia đình
Đúng khi hoàng hậu tâu trình cùng vua:
"Đêm qua thần thiếp nằm mơ
Thấy con nai đẹp nói ra tiếng người
Nai thần thật quả lạ đời
Trên tòa giảng Pháp lời lời cao sang
Thật là chuyện lạ vô vàn
Nếu ta bắt được nai vàng về cung
Nhốt vườn thượng uyển vui chung
Điềm lành cho nước! Điều mừng cho ta!"
Vua nghe thỏ thẻ lời hoa
Chiều lòng hoàng hậu, lệnh ra khắp miền:
"Ai mà giúp bắt nai hiền
Vua ban bổng lộc, bạc tiền, chức cao!"
*
Người mà nai cứu hôm nào
Nghe vua trọng thưởng, xôn xao cõi lòng
Nghĩ mình cùng với vợ con
Đói nghèo kiếp sống, héo hon cuộc đời
Máu tham nổi dậy trong người
Quên ân tình cũ, nuốt lời thề xưa
Y cười phản bội say sưa
Nhưng kìa phép lạ như vừa xảy ra
Mặt người chất phác hôm qua
Giờ đây gớm ghiếc xấu xa vô cùng.
Tên gian phản bội vào cung
Tâu vua chỗ ở trong rừng của nai.
Vua sai quân lính của ngài
Bao vây bốn phía bên ngoài rừng hoang
Ào ào chó dữ sủa vang
Kèn săn trổi giọng oang oang tiến vào
Thú rừng hoảng hốt lao xao
Nai hiền choàng tỉnh xiết bao ngỡ ngàng
Biết rằng trốn cũng muộn màng
Tay người hung ác bạo tàn xưa nay
Nai đang nghĩ ngợi, loay hoay
Thì bao quân lính tới ngay bên rồi
Vua, quan cũng đã đến nơi
Vua nhìn nai đẹp ngây người ngợi khen
Truyền không được bắn cung tên
Làm sao bắt sống nai hiền về cung.
*
Mọi người chưa kịp vây lùng
Nai hiền tự đến thưa cùng vua, quan:
"Ai đưa ngài đến non ngàn
Nơi tôi trú ẩn chốn hoang vu này?"
Vua nghe kinh ngạc lắm thay,
Chỉ tên phản bội đứng ngay sau ngài:
"Hỡi nai thần! Chính tên này
Ham tiền chỉ lối tới đây săn tìm!".
Mọi người cùng lúc quay nhìn
Rồi cùng một lúc kêu lên hãi hùng,
Mặt tên phản bội đưa đường
Chỉ trong khoảnh khắc vô cùng gớm ghê
Bao nhiêu máu mủ tràn trề
Khắp nơi lở loét khó bề nhận ra.
Nai thưa: "Mọi việc chẳng qua
Chỉ là quả báo diễn ra thật gần
Tên này bội nghĩa vong ân
Tham lam mờ mắt, bất nhân hại người!"
Rồi nai kể rõ đầu đuôi
Chuyện mình cứu hắn chết trôi giữa dòng.
Nhà vua nghe hiểu chuyện xong
Mắng tên phản bội: "Mi lòng tanh hôi
Mi làm ô uế danh người
Mi không đáng sống trên đời làm chi!"
Vua giương cung xử bắn y
Nhưng nai nhảy vội đứng che tên này
Nai thưa: "Tội hắn ngày nay
Kéo theo quả báo đến ngay đây rồi
Mặt y lở loét tanh hôi
Là điều trừng phạt cả đời khó quên
Ngài tha cho hắn một phen!
Phần tôi xin đứng cạnh bên chờ ngài!".
*
Nhà vua chợt thấy sáng ngời
Một vùng hỷ xả, một trời từ bi
Vua ban: "Ngươi hãy đi đi
Hỡi tên phản bội! Tha mi phen này
Đi cho khuất mắt ta ngay
Làm người không đáng! Đừng quay trở về!"
Tên kia hổ thẹn ê chề
Bước đi lầm lũi, kéo lê thân người
Lưng quay về phía mặt trời
Theo vùng bóng tối, vào nơi bùn lầy.
Vua nhìn nai khẽ tỏ bày:
"Tự do xin trả từ đây cho ngài!
Trẫm lòng kính phục lắm thay
Ngài đem chân lý gieo đầy nhân gian
Soi đường giác ngộ thênh thang
Tim này nguyền khắc lời vàng từ bi!".
Vua ra lệnh kéo quân đi
Núi rừng trở lại bốn bề bình yên.
*
Kể từ khi đó đêm đêm
Hiu hiu gió mát, êm đềm trăng thanh
Một bầy muông thú hiền lành
Quây quần trìu mến chung quanh nai hiền
Như chờ nghe những lời thiền
Nghe lời giảng đạo giữa miền hoang vu.

Tâm Minh Ngô Tằng Giao (thi hóa, phỏng theo  Truyện Cổ Phật Giáo)